Cà gai leo là cây thuốc đặc biệt cấp quốc gia, đã được nhiều nghiên cứu chứng minh có tác dụng hỗ trợ điều trị viêm gan virus, xơ gan, giúp giải độc và bảo vệ tế bào gan hiệu quả.
Cây cà gai leo là thảo dược thiên nhiên, có tên khoa học là Solanum hainanense – Hance Solanaceae. Cây này còn được gọi với nhiều tên gọi khác như cà dây leo, cây cà quýnh, cây gai cườm, cây cà lù hay cây cà vạnh.
Cà gai leo là cây sống lâu năm, thân leo có thể dài tới 6m hoặc hơn. Cũng có trường hợp cây lâu năm thân hóa gỗ, nhằn và phân thành nhiều cành, trên cành phủ lông hình sao và có nhiều gai. Lá cây màu xanh mọc so le, hình trứng, bầu dục hoặc thun. Mặt dưới lá hơi có lông mềm hình sao, màu trắng nhưng không bị nhám. Mặt trên của lá có gai. Hoa Cà gai leo màu trắng, nhụy vàng. Mỗi bông hoa có từ 4 đến 6 cánh. Quả mọng bóng căng, hình tròn màu xanh lúc xanh, khi chín màu đỏ, cuống quả dài tầm 2cm. Hạt quả Cà gai leo màu vàng, hình thận dẹt. Cà gai leo ra hoa khoảng từ tháng 4 tới tháng 5. Quả mọc từ tháng 7 tới tháng 9.
Cà gai leo được biết đến là dòng thực vật mọc hoang, do đó chúng có thể mọc ở nhiều nơi trong tự nhiên. Theo khảo sát ghi nhận, loại cây này phân bố tập trung nhất ở các tỉnh Trung du miền núi Bắc Bộ và một số tỉnh phía Nam. Một số tỉnh nổi tiếng với dòng cây này bao gồm: Nghệ An, Thanh Hóa, Hà Nam, Thái Bình.
Chúng ta có thể thu hoạch các bộ phận của cây vào bất cứ thời điểm nào trong năm. Sau đó đem rửa thật sạch, cắt thành từng phần nhỏ đem phơi khô hoặc sấy khô.
Sau khi phơi hoặc sấy khô nên bỏ trong hộp kín gió, để ở nơi khô ráo.
Đồng bào dân tộc Tây Nguyên dùng Cà gai leo là dược liệu đầu vị chữa bệnh gan. Cà gai leo đặc biệt phát huy tác dụng trong các trường hợp vàng da, chướng bụng, người mệt mỏi, ăn uống không tiêu.
Trước khi uống rượu, chỉ cần nhấm rễ Cà gai leo sẽ lâu bị say. Khi say rượu, uống nước sắc thân lá Cà gai leo sẽ nhanh chóng tỉnh rượu và không bị mệt.
Cà gai leo là dược liệu duy nhất có khả năng ngăn chặn xơ gan tiến triển, phục hồi tổn thương tế bào gan và làm giảm nồng độ virus viêm gan. Tuy nhiên, cà gai leo chỉ đem đến công dụng thực sự khi được đảm bảo sạch, an toàn và chứa hàm lượng hoạt chất cao. Điều đáng nói là, hiện nay, phần lớn người tiêu dùng vẫn đang dùng nhầm cà gai leo kém chất lượng, chứa hóa chất độc hại cho gan mà không biết.
Hiệu quả của dược liệu Cà gai leo chữa bệnh gan dưới góc nhìn khoa học hiện đại
- Có một số bài thuốc chữa viêm gan B bằng Cà gai leo rất hiệu quả. Hoạt chất trong Cà gai leo, tiêu biểu là dược chất glycoalcaloid có tác dụng hỗ trợ điều trị viêm gan virút, đặc biệt là viêm gan B, tăng cường miễn dịch và cải thiện các triệu chứng của bệnh.
- Tác dụng của cà gai leo chữa bệnh gan trong giải độc gan, hạ men gan
Các hoạt chất trong dịch chiết Cà gai leo chữa bệnh gan rất tốt. Các hoạt chất đó có tác dụng bảo vệ gan. Không chỉ có vậy, chúng còn giúp hạn chế hủy hoại tế bào gan và hạ men gan nhanh.
- Tác dụng làm chậm sự tiến triển của xơ gan
Các hoạt chất trong Cà gai leo, đặc biệt là dược chất glycoalcaloid có tác dụng làm chậm sự tiến triển của xơ và giảm mức độ xơ giai đoạn sớm.
- Tác dụng chống oxy hóa, ức chế một số dòng ung thư
Dịch chiết toàn phần từ cây Cà gai leo có tác dụng chống oxy hóa rất tốt. Nó còn chống viêm làm giảm tổn thương do oxy hóa gây ra ở gan, bảo vệ gan.
Trong nghiên cứu của TS. Nguyễn Thị Bích Thu cùng cộng sự về Cà gai leo đã công bố dịch chiết toàn phần từ cây Cà gai leo và Glycoalcaloid đều có tác dụng chống oxy hóa có ý nghĩa tương ứng là 47,5% và 38,1%.
Dịch chiết Cà gai leo cũng đã được chứng minh tác dụng ức chế được một số dòng tế bào ung thư do virut như tế bào ung thư gan (Hep 3B, PLC/PRF), ung thư cổ tử cung…. Ngoài ra, nó còn ức chế được gen gây ung thư do vi rút.
Và còn rất nhiều công trình nghiên cứu khoa học khác đã chứng minh Cà gai leo chữa bệnh gan rất hiệu quả. Cà gai leo giúp kích thích quá trình tái sinh tế bào gan, chống viêm mạnh, hạ men gan rất tốt.
Từ những kết quả nghiên cứu trên có thể thấy rằng Cà gai leo là một trong những dược liệu được nghiên cứu chuyên sâu và bài bản với những công dụng hỗ trợ điều trị bệnh viêm gan, ngăn ngừa xơ gan tiến triển, hạ men gan, giải độc và bảo vệ gan rất hiệu quả.
Đông y cho rằng cà gai leo có vị hơi the, tính ấm, hơi có độc, có tác dụng tán phong thấp, đau lưng, nhức xương, tiêu độc, tiêu đờm, trừ ho, giảm đau, cầm máu, trị rắn cắn, viêm gan, xơ gan, gan nhiễm mỡ.
Những kiêng kị khi sử dụng cà gai leo
- Chỉ nên dùng với một lượng vừa đủ, phù hợp với việc điều trị bệnh.
- Không nên dùng cho trẻ dưới 6 tuổi vì lúc này cơ thể còn yếu, hệ miễn dịch chưa phát triển đầy đủ, gan vẫn chưa hoàn thiện để hoàn thành các chức năng của mình.
- Phụ nữ đang mang thai cũng cần thận trọng, không được tự ý sử dụng nếu chưa có sự cho phép của bác sĩ.
- Trong thời kỳ cho con bú cũng không nên dùng cà gai leo vì có thể ảnh hướng đến tuyến sữa, ảnh hưởng đến dưỡng chất mà bé được cung cấp từ mẹ. Nếu dùng cần có sự cho phép của bác sĩ.